Konferencja 2017

XVII MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA
Rola Kościoła katolickiego w procesie integracji europejskiej

Dokąd zmierza Europa?

 

 

Pytanie o przyszłość Europy

Bp prof. Tadeusz Pieronek
Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego

Przyszłość Europy, tej, która się jednoczy, jest od pierwszego zamysłu jej powołania złączona z wielkimi nadziejami, ale także z obawą, że może się to nie udać, albo może doprowadzi do utraty jej tożsamości kulturowej, będącej dorobkiem wieków, co spowodowałoby powstanie nowej struktury europejskich państw, nieprzypominającej w istocie tego, czym była Europa.

Pomysłodawcom i twórcom idei zjednoczonej Europy chodziło o to, by zostać przy tradycyjnej Europie, odbudowywanej po wojnie na fundamencie chrześcijańskim. Skłaniały ich do tego wnioski z tragicznych następstw degradacji człowieczeństwa przez obłędne, nieludzkie ideologie faszyzm i komunizm, dążące do panowania nad światem niszczycielską wojną, ludobójstwem, zsyłkami, łagrami i obozami koncentracyjnymi. Nowa Europa odcinała się od takich metod i pragnęła stworzyć państwom wchodzącym w jej skład przestrzeń szacunku dla godności człowieka, wolności, sprawiedliwości i bezpieczeństwa.

W praktyce okazało się, że na pierwszy plan przy jej budowie wysunęły się potrzeby związane z koniecznością wzmocnienia siły gospodarczej, stąd zabiegi o węgiel, stal i atom, wolny rynek, by zrównoważyć, a nawet wyprzedzić w tej mierze siłę Związku Radzieckiego. To dobrze, że zadbano również o dobrobyt ludności, ale brak zagospodarowania sfery duchowej człowieka było błędem tych, którzy mogli o to zadbać, a zwycięstwem tych, którzy celowo chcieli się pozbyć rzekomego obciążenia, jakim dla laickich nurtów kulturowych było chrześcijaństwo, nawet jakikolwiek transcendentny wymiar osoby ludzkiej.

Unia Europejska kieruje się zasadami demokratycznego państwa prawa, oraz wartościami europejskimi. Trzeba mieć świadomość, że wartości europejskie nie są tożsame z wartościami chrześcijańskimi, ponieważ jednak Unia uznaje i chroni wolność religijną, teoretycznie szanuje także wartości chrześcijańskie. Praktyka budzi wiele wątpliwości, bo chociaż Unia nie ma prawa narzucać wierzącym swoich wartości, to niestety, często to robi, co powoduje niesmak i jest ukrytym aktem dyskryminacji.

Unia Europejska jest niewątpliwie w duże mierze udaną próbą integracji, która przyniosła jej obywatelom znaczne korzyści gospodarcze, poczucie wspólnoty i bezpieczeństwa, nie potrafiła jednak doprowadzić do takiej solidarności, która zapobiegałaby istniejącym jeszcze potrzebom, których zaspokojenie otwarłoby drogę do wzajemnego zaufania i jedności.
Kryzysy, jakie dotąd przeżywała Unia, zwłaszcza groźba opuszczenia Unii, co już stało się faktem ze strony Wielkiej Brytanii (Brexit), wypływały często, np. z naruszanie zasad moralnych, z nierównego traktowania państw członkowskich, z poważnego braku precyzyjnego podziału kompetencji poszczególnych organów Unii.

 

Tematyka XVII konferencji krakowskiej, podczas czterech sesji, dotyczy wyzwań, przed jakimi Europa stanęła dzisiaj. Pierwszym z nich jest potrzeba silnego przywództwa w Europie, jego kształtu, odpowiedzi na pytania o słuszność tzw. Europy dwóch prędkości z jej konsekwencjami politycznymi i ekonomicznymi.

Drugim zagadnieniem jest pytanie o możliwość obrony tożsamości europejskiej, odwołującej się do chrześcijaństwa, ponieważ, mimo pewnego osłabienia, nie zatraciło ono swojej wartości i może stanowić dla Europy solidny fundament moralny.

Trzecim tematem konferencji będzie debata o przyszłości Unii Europejskiej, przez ewentualną reformę jej struktur, zmierzających do jej wzmocnienia i większej skuteczności działania.

Podczas czwartej sesji spodziewamy się głębszej refleksji nad skutkami Brexitu, co on przyniesie dla Wielkiej Brytanii i jakie będą jego konsekwencje, polityczne, etyczne i gospodarcze dla Europy i jej przyszłości.

Kraków, 20 maja 2017 r.

Otwarcie Konferencji

I sesja panelowa
PRZYWÓDZTWO – Czy Europie potrzebne jest silne przywództwo?


II sesja panelowa
TOŻSAMOŚĆ – Czy Europa obroni tożsamość opartą na chrześcijaństwie?


III sesja panelowa
PRZYSZŁOŚĆ – Drogi wyjścia z kryzysu


IV sesja panelowa
JEDNOŚĆ – Konsekwencje Brexitu


Podsumowanie i zakończenie Konferencji

 

Opening

I panel session
LEADERSHIP – does Europe need strong leadership?


II panel session
IDENTITY – will Europe defend its identity based on Christianity?


III panel session
FUTURE – how will Europe overcome its crisis?


IV panel session
UNITY – consequences of BREXIT


Conclusion

 

Podsumowanie XVII Międzynarodowej Konferencji
z cyklu: „Rola Kościoła katolickiego w procesie integracji europejskiej”
DOKĄD ZMIERZA EUROPA

 
Drodzy Państwo!
Dokąd zmierza Europa? Zadane pytanie dotyczy celu, lub przynajmniej kierunku. Etymologicznie Europa wywodzi się z asyryjskiego „ereb” oznaczającego ciemność. Europa to kraj zachodu słońca. W mitologii greckiej Ereb to syn Chaosu i bóg ciemności. Tak też pesymiści widzą przyszłość Europy. Zmierza do upadku. Jest dla nich jak fenicka księżniczka porwana przez Zeusa i dryfująca w nieznanym kierunku na grzbiecie mitycznego byka, który dobrze symbolizuje jedyne kryterium jakie wydaje się być ważne dla świata, mianowicie kryterium wzrostu akcji na giełdzie. Taką wizję dobrze ukazuje dramat teatralny z 1983 roku pod tytułem „Koniec Europy”. Sztuka ukazuje europejski krąg kulturowy jako wspólnotę wartości niszczoną przez zanik poczucia solidarności i międzyosobowych relacji. Przejawem tego jest rozkład języka, który z dialogu przemienia się w monolog.

Jednak optymiści mogą przypomnieć sobie w tym kontekście piękną powieść Hanny Malewskiej pod tytułem „Przemija postać świata”. Jesteśmy w niej świadkami upadku świata starożytnego, z którego w bólach wyłania się nowy świat. Po najeździe Gotów i ostatecznej, wydawałoby się, zagładzie Rzymu, mnich czyta „Pocieszenie filozofii” Boecjusza, a kilku jego towarzyszy przepisuje pracowicie wydobyte z popiołów księgi. Patron Europy, święty Benedykt i jego uczniowie ocalą dawną postać świata w jego najczystszej formie, udowadniając, że uparte budowanie nowego na gruzach starego świata ma sens.

Książka Malewskiej w czasach komunizmu przypominała, że trzech wzgórz stanowiących fundament kultury europejskiej, czyli Golgoty, Akropolu i Kapitolu, nie można tak po prosu zasypać. Do tej klasycznej triady autorzy podręcznika „Podstawy europeistyki” (red. W. Bokajło) dodali jeszcze jeden, czwarty faktor, pisząc, że na Europę składa się „ doskonałość grecka, surowy porządek rzymski, wiara, miłosierdzie i nadzieja chrześcijaństwa, śmiałość barbarzyńców”. Podczas podsumowywanej konferencji dyskusje panelowe krążyły wokół tych czterech podstawowych pojęć należących do fundamentów Europy: jedności związanej z uniwersalizmem greckim, przywództwa opartego na prawie rzymskim, tożsamości płynącej z wiary chrześcijańskiej i pytania o przyszłość, którego postawienie niezmiennie wymaga śmiałości. Istnieje zapewne wiele dróg refleksji nad przyszłością Europy w każdym z tych wymiarów. Skoro jednak w tym roku mija trzydzieści lat od wyniesienia na ołtarze Edyty Stein, którą święty Jan Paweł II uczynił patronką Europy, warto zachęcić do sięgnięcia po głębię myśli tej odważnej kobiety, która jak mało kto w zeszłym wieku potrafiła połączyć bogactwo klasycznej kultury starożytnej oraz współczesnej jej myśli filozoficznej z dziedzictwem judeochrześcijańskim.
 

Na koniec pragnę jeszcze serdecznie podziękować tym wszystkim, dzięki którym możemy się tu wszyscy razem spotkać już po raz siedemnasty. Zacznę od słów uznania dla Ks. Biskupa Tadeusza Pieronka – który od siedemnastu lat szefuje temu przedsięwzięciu. Dziękujemy Księże Biskupie za trud i wysiłek – niech patron Księdza Biskupa – święty Juda Tadeusz, którego wspomnienie dziś w Kościele obchodzimy wyprasza Ekscelencji wszystkie potrzebne łaski i Boże błogosławieństwo. Tak, Ksiądz Biskup obchodzi dzisiaj imieniny.

Serdecznie dziękuję też Panom – Rafałowi Budnikowi i Michałowi Górze, ponieważ, co zawsze i przy każdej okazji podkreśla Ksiądz Biskup Tadeusz, bez nich nie byłoby tych naszych krakowskich konferencji – to ich wizyta w 2000 roku u ówczesnego rektora naszej Uczelni była iskrą, którą rozpaliła tę inicjatywę. Na ręce Pana Hansa-Gerta Poetteringa – przewodniczącego Fundacji Konrada Adenauera oraz Pani Rii Oomen Ruijten – przewodniczącej Fundacji Roberta Schumana w Luksemburgu – składam gorące podziękowania dla dyrekcji i wszystkich pracowników obu fundacji za wieloletnie zaangażowanie w organizację i powodzenie tych naszych krakowskich spotkań o Kościele i Europie. Bardzo serdecznie też dziękuję Grupie Europejskiej Partii Ludowej w Parlamencie Europejskim oraz Delegacji Polskiej w Grupie Europejskiej Partii Ludowej – naszym wieloletnim współpartnerom w tym przedsięwzięciu.

Pragnę także bardzo serdecznie podziękować panu Jackowi Krupie – marszałkowi Województwa Małopolskiego za objęcie naszej tegorocznej konferencji swoim patronatem honorowym oraz za zaproszenie wszystkich jej uczestników na uroczystą kolację. Dziękuję panu profesorowi Jackowi Purchli – dyrektorowi międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie za zaproszenie naszej konferencji do siebie – po prawie 10 latach znów wróciliśmy do Krakowa i to na sam Rynek.

Wyrazy wdzięczności kieruję także do Jego Eminencji kardynała Stanisława Dziwisza za przewodniczenie wczorajszej Mszy św. i za homilię a ks. prałatowi Dariuszowi Rasiowi – proboszczowi bazyliki Mariackiej bardzo dziękuję za gościnę. Eucharystię swoim śpiewem uświetnił nasz chór uniwersytecki Psalmodia pod dyrekcją pana profesora Włodzimierza Siedlika a asystę liturgiczną przygotowali alumni Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej – bardzo wszystkim dziękuję.

Dziękuję też panu profesorowi Jackowi Majchrowskiemu – prezydentowi Miasta Krakowa, który od lat z ogromną życzliwością wspiera nas organizacyjnie czy to zapewniając transport czy otwierając dla gości podwoje krakowskich muzeów – podziemia Rynku zachwyciły naszych prelegentów – serdecznie dziękuję Panie Prezydencie. Panu Ahmedowi Majidowi z „Restauracji u Ziyada” pragnę podziękować za zapewnienie uczestnikom przepysznych posiłków. Dziękuję „Tygodnikowi Powszechnemu” za objęcie konferencji swoim patronatem medialnym. Wszystkim Mediom dziękuję za obecność. Za współpracę przy konferencji dziękuję też tłumaczom.

Chcę też ogromnie podziękować naszym wolontariuszom – studentom i doktorantom Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, którzy obsługiwali recepcję konferencyjną i dbali o naszych drogich gości, ale ich praca to nie tylko te dwa konferencyjne dni – to pomoc przy wysyłaniu zaproszeń, przygotowywaniu i pakowaniu materiałów konferencyjnych, list uczestników czy organizowaniu noclegów dla naszych gości – bardzo doceniam Waszą pracę i zaangażowanie.

Dziękuję wreszcie bardzo serdecznie Wam Drodzy Uczestnicy naszej tegorocznej konferencji za obecność i rzeczową, ciekawą dyskusję. Do zobaczenia – mam nadzieję – za rok.

Ks. prof. Wojciech ZYZAK
rektor Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie

Kraków, 28 października 2017 r.

W 2017 roku krakowskie debaty zostały poświęcone problematyce przywództwa, tożsamości i przyszłych dróg wyjścia z kryzysów, jakie nękają stary kontynent. Ich struktura zawierała merytoryczne wstępy pierwszoplanowych polityków i ekspertów z różnych dziedzin, po nich przeprowadzono debaty panelowe i dyskusje ze słuchaczami. Przewodniczący Parlamentu Europejskiego Antonio Tajani – niestety tylko za pomocą połączenia video – wprowadził do tematyki wydarzenia krótkim wykładem pt. „Dokąd zmierza Europa?”, gdyż taki temat został uznany przez nas za najbardziej adekwatny do stanu zamieszania i braku konceptu, panującego w ostatnich latach w Unii Europejskiej.

Drugiego dnia konferencji zaprosiliśmy do udziału w specjalnej debacie politycznej, której temat „Jedność – konsekwencje BREXITU” wzbudził wiele emocji. Zaproszeni paneliści wykazali jednak przede wszystkim – i to było największą wartością panelu – wyjątkową orientację i najwyższy poziom merytoryczny, charakteryzujący ekspertów, którzy zajmują się zagadnieniem na co dzień, czy to w Europejskim Trybunale Sprawiedliwości w Luksemburgu (np. prof. Maciej Szpunar), czy to w najbardziej znanych zespołach analizujących sytuację polityczną, społeczną i ekonomiczną w Europie (np. Agnieszka Gostyńska-Jakubowska z Centre for European Reform). Ten specjalny panel wzbudził szerokie zainteresowanie, zwłaszcza młodszego pokolenia, gdyż wybrana problematyka okazała się niezwykle aktualna i nośna intelektualnie, a przewidywane konsekwencje brzemienne nie tylko dla Brytyjczyków i „Brukseli”, ale dla wszystkich państw Europy.

Cykl debat, które miały swój dwudniowy przebieg 27 i 28 października 2017 roku, pod kilkoma względami stworzyły nowy charakter spotkania. Zakres tematyczny dotyczył oczywiście zagadnień stricte unijnych i relacji pomiędzy systemem wartości europejskich a polityką. Jednocześnie jednak postanowiliśmy skorzystać z nowych rozwiązań organizacyjnych i otworzyć się bardziej na młodsze środowiska potencjalnych uczestników sesji. W tym roku zaprezentowaliśmy „eksperymentalnie” nową lokalizację wydarzenia – w samym centrum Królewskiego Miasta Krakowa, na Rynku Głównym w Międzynarodowym Centrum Kultury. Postaraliśmy się też, aby do grona naszych tradycyjnych słuchaczy, którzy od lat śledzą krakowskie debaty dołączyli liczniej młodsi pracownicy naukowi, studenci i osoby aktywne w organizacjach pozarządowych ukierunkowanych na popularyzację integracji europejskiej zarówno w Polsce jak i za granicą, zwłaszcza w Europie Środkowej i Wschodniej.

krakow2017-przed_PL-EN krakow2017-PL krakow2017-EN